Een euro voor je gedachten…
“Wat zou er toch in dat koppie omgaan, hè?”
Bij welke hondenbezitter komt die zin – of woorden van gelijke strekking – niet regelmatig op? Ook al zullen we nooit precies doorgronden wat er in een hondenbrein gebeurt, toch kunnen we hem beter begrijpen dan nu vaak het geval is. Onze hond communiceert namelijk de hele dag door boodschappen naar z’n omgeving. En dus ook naar ons.
Hondentaal is net zo complex als Chinees of Nederlands.
Er zijn vuistdikke boeken over dit onderwerp geschreven en het is dan ook ondoenlijk om alle aspecten in een enkel artikel te behandelen. Laten we ons dus voor nu bezighouden met de basis. “Hondentaal voor beginners”, zeg maar.
Een hond kan 100 dingen zeggen door te kwispelen.
Wat vertelt de staart van jouw hond?
Laten we beginnen met een fenomeen dat iedereen kent: kwispelen. Een hardnekkig misverstand zegt dat een hond die kwispelt blij is. Maar dat is zeker niet per definitie het geval…!
Wat de hond uitdrukt met het kwispelen is afhankelijk van de stand van z’n staart (laag, horizontaal of hoog) en de rest van z’n lichaamstaal. En hoe dieper je inzoomt, des te meer subtiele details op gaan vallen. De taal van de staart is bijna een taal apart…!
Zoiets als gebaren die wij mensen gebruiken om iets duidelijk te maken of kracht bij te zetten. Als het stop-teken bijvoorbeeld, dat iedereen intuitief begrijpt. Of het wenkende gebaar, als je wilt dat iemand komt. De wijsvinger over de lippen, ten teken dat de ander zachtjes moet doen.
Het enige dat we veilig kunnen concluderen als onze hond kwispelt
is dat hij opgewonden is.
Als je begrijpt wat je hond communiceert, kan je hem geven wat-ie nodig heeft.
Als jouw hond de neiging heeft om naar andere honden uit te vallen – om maar een voorbeeld te geven – dan is het een slecht idee om hem naar een andere hond te laten, als je ziet dat je hond kwispelt. Kijk eerst eens HOE hij kwispelt.
Is z’n staart hoog of strak naar achteren (en heeft hij z’n oren naar voren gericht, met een gefocuste blik)? Dan vertelt hij je dat hij zich verre van relaxt voelt in deze situatie en dat de spanning zich in een rap tempo aan het opbouwen is. Is z’n staart echter laag – en geldt ditzelfde voor z’n kop – dan is hij in een afwachtende, toegankelijke gemoedstoestand.
Zwiept z’n hele kont heen & weer – en begint hij opgewonden te dribbelen of te piepen en te hijgen of te blaffen – dan heeft hij moeite om z’n enthousiaste opwinding te beteugelen. Tussen twee haakjes: dit is ook de modus waarin honden tegen mensen opspringen…!
Een enkele blik kan boekdelen spreken.
Een ander aspect van de hondentaal is de taal van de ogen.
De manier waarop een hond kijkt – of juist niet kijkt – kan je veel vertellen over wat er in hem omgaat. Een starende blik is bijna per definitie confronterend. Dat geldt voor ons mensen, maar net zo goed voor honden. Als twee honden elkaar aanstaren, dan kan dit de voorbode zijn van een conflict.
Ook als er geen sprake is van oogcontact tussen honden, maar jouw hond z’n blik fixeert op een ander – zelfs als deze het oogcontact niet beantwoordt – geeft aan dat hij klaar is om de confrontatie aan te gaan, zodra de ander daar ook maar de minste aanleiding toe geeft.
Net zoals honden met hun ogen (in combinatie met lichaamstaal) een ruzie kunnen uitlokken, zo kunnen ze ook het tegenovergestelde creëren.
Een gesprekje:
Als een hond zich onzeker of zelfs angstig voelt, dan zal hij z’n ogen wat wegdraaien, zodat het oogwit te zien is. Hierbij kan hij z’n kop afwenden. Zo geeft hij aan dat hij bang is en geen kwaad in de zin heeft.
Een andere hond – of jijzelf – kan hierop reageren door zelf z’n kop/je hoofd even af te wenden en een klein beetje afstand te nemen en bijvoorbeeld te gapen. Zo antwoordt hij/jij: “ik zie dat je bang bent; ik doe je niks”.
Geruststellende signalen…
Gapen en/of wegkijken zijn twee krachtige signalen om aan te geven dat je geen kwaad in de zin hebt. (Tegelijkertijd is gapen een manier om aanwezige spanning te ventileren; net als uitschudden & -rekken.)
Een ander signaal dat honden gebruiken om aan te geven dat ze zich onprettig voelen in een bepaalde situatie is het aflikken van de lippen. Of het puntje van de tong vluchtig, vaak in een fractie van een seconde, tussen de voortanden door uit de bek bewegen en weer terug.
Door alert te zijn op deze signalen merk je het op als je hond jou iets probeert te vertellen. En het is erg waarschijnlijk dat er een wereld voor je opengaat…!
Des te beter je kijkt, des te meer je ziet.
Hoe geef je antwoord aan je hond?
Als je ziet dat jouw hond zich even wat onzeker voelt door iets wat jij doet – en geloof me: dat komt ongewild & onbedoeld in de beste families voor…! – of door de situatie waarin jullie je bevinden (bij de dierenarts, bijvoorbeeld, of in het gezelschap van onbekende kinderen), dan kan je zelf gebruik maken van dergelijke signalen om hem gerust te stellen.
Ondersteun dit soort rustgevende signalen met je lichaamstaal. Keer je bijvoorbeeld wat van je hond af met je lichaam, zodat duidelijk is dat hij nergens op hoeft te reageren en dat je gewoon bij hem bent. Er VOOR hem bent.
Zeg het met je lijf.
Frontaal = confronterend.
Een hond frontaal benaderen kan een reactie/conflict uitlokken (al is het maar een toenemende onzekerheid). Vandaar dat honden vaker uitvallen naar andere honden, als ze elkaar tegemoet komen en passeren. Benader een onzekere en/of opgewonden hond dus van opzij; dat is neutraal en dus per definitie kalmerend.
Merk je dat je hond onrustig is – om wat voor reden ook – ga dan eens op je hurken naast hem zitten (en niet recht voor hem), zoek geen direct oogcontact en raak hem niet (meteen) aan. Maar wend je hoofd af en begin wat te gapen. Grote kans dat je hond, als antwoord, je gedrag na gaat doen en je hem vervolgens ziet en voelt ontspannen.
Zien relaxen doet relaxen.
Dit “truukje” kan je toepassen ongeacht de locatie waar je je bevindt: thuis, op de hei, op visite, in een winkelcentrum, bij de dierenarts, op een druk station of waar dan ook. Het enige wat je hoeft te doen is er heel even 1 of 2 minuten de tijd en de rust voor nemen.
Door dit te doen bevestig je dat je zijn signalen begrepen hebt en dat je er voor hem bent. Zo bouw je vertrouwen. Niet uit medelijden, maar uit vriendschap en kalm leiderschap. Laat hem met je zelfverzekerde aanwezigheid merken dat jij alles onder controle hebt en relaxt bent, en dat hij dus ook kan ontspannen.
Als het lichaam ontspant, volgt de geest.
Zoals de geest de lichaamstaal beïnvloedt van een hond – of die van een mens, for that matter. -, gebeurt dit andersom net zo goed.
Om een concreet voorbeeld te geven:
Je hond begint zich wat hanig te gedragen bij het zien van een naderende hond. Kop omhoog, staart omhoog, oren naar voren en een gefixeerde blik. Blijf dan op dat moment even stil staan of, als de hond inmiddels al te dicht genaderd is, plaatst hem even een paar meter buiten de situatie. Duw z’n staart bij de wortel/aanhechting rustig wat naar beneden en je zal merken dat de hond daarop zal reageren door te ontspannen.
Wat er gebeurt is dat z’n lijf een afwachtende, kalme houding aanneemt en z’n geest daarin volgt. In eerste instantie gebeurt dit misschien maar voor 2 seconden, waarna de oorspronkelijke opwinding er weer in kickt. Maar als jij erin slaagt zelf kalm te blijven, zonder frustratie of onzekerheid, en je hond tot kalmte maant, terwijl je z’n staart consequent wat naar beneden blijft duwen, dan zal je merken dat het effect krijgt.
Het tegenovergestelde met een onzekere of angstige hond: als je daar heel rustig de staart tussen de poten vandaan haalt tot deze (ook al is het maar heel even) ontspannen naar beneden hangt, dan zal dit helpen om de geest tot bedaren te brengen.
Slechts een tipje van de sluier…
Zoals gezegd zijn er over het onderwerp van lichaamstaal bij honden boekenplanken vol geschreven.
Met dit artikel heb ik je slechts een indruk willen geven van wat een hond aan signalen af kan geven, zonder dat ze ons opvallen. En in die zin is het vooral ook bedoeld ter inspiratie. Wie weet, in een volgende “O, doe je dat zo?!” meer!
Veel sukses & houd me op de hoogte van jullie ervaringen!
